Rvc’s zijn ‘problematische’ teams

Marieke Gersdorf, senior managing consultant bij Berenschot, doet promotieonderzoek naar teambevlogenheid. Ludwig Hoeksema (ex-Berenschot) is haar promotor. Samen kijken ze (onder meer) naar toezichthoudende organen als een team. Conclusie: ‘Rvc’s zijn problematische teams.’ Of dat erg is? Het zit in het ontwerp, dus moeten rvc’s er mee leren omgaan, evalueren en verbeteren.

Eerst maar eens het onderzoek. Wat heeft dat opgeleverd?

Marieke Gersdorf: ‘Effectief samenwerken in teams blijkt nog altijd lastig. Elkaar verstaan, werken aan een gezamenlijk doel, afspraken maken en nakomen, elkaar aanspreken, waarderen, bijspringen als het even niet gaat… Er blijken acht factoren bepalend voor de mate van teambevlogenheid. Te verdelen over de “ik” en de “wij”. Individuele factoren zijn: commitment, respect, drive. Collectieve factoren zijn: het vermogen om uitdagingen te overwinnen, gezamenlijke vooruitgang, gemeenschapsgevoel, gezamenlijke drive en gedeelde focus. Wanneer teamleden wederkerigheid, drive en gezamenlijke vooruitgang ervaren, ontstaat een positieve dynamiek. De energie en het enthousiasme van andere teamleden werken vaak aanstekelijk. Het is de kunst om als team dat vuurtje brandende te houden.’

We leven steeds meer in een ik-maatschappij. Heeft dat gevolgen voor teambevlogenheid?

Marieke Gersdorf: ‘Ik denk dat iedereen nog altijd bewust voor een team kiest. Je wilt ergens graag voetballen, je kiest voor een bepaalde organisatie om te werken… Maar zitten mensen in een team, is er vaak wel de neiging om op de eigen rol te focussen. Het geheel telt te weinig op. Een goed team is géén optelsom van individuen, maar is in staat om te vermenigvuldigen. De kunst is om de persoonlijke focus te koppelen aan het collectieve doel. Ik en Wij. De wet “alleen ga je sneller, samen kom je verder”, gaat echt op.’

Hybride werken en thuiswerken wordt meer en meer de norm. Heeft dat gevolgen voor teambevlogenheid?

Ludwig Hoeksema (Strategic Management Centre en governance specialist): ‘Het is een potentieel gevaar. Fysiek contact is niet te vervangen, je mist toch dat gesprek bij het koffieapparaat. Maar als je elkaar goed kent, kun je online best veel dingen snel regelen. Het mooie aan het onderzoek van Marieke is, dat er nu een “taal” is ontwikkeld om te kijken hoe teams functioneren. Op basis daarvan kun je interventies doen om bevlogenheid terug te krijgen.’

Hoe zit dat bij commissarissen en toezichthouders? Dat zijn ook teams.

Ludwig Hoeksema: ‘De raad van commissarissen is -in zekere zin- een “problematisch” team. Ze komen maar een paar keer per jaar bij elkaar. Te weinig om een (h)echt team te vormen. Bovendien zien zij enerzijds toe, en werken ook weer samen met een team dat juist heel erg veel samenwerkt: de raad van bestuur. Je ziet wel dat leden van de rvc vooraf dineren of overleggen om zo te investeren in teamvorming, maar uiteindelijk zit iedereen er in zijn eigen rol. Ze worden tenslotte ook nog eens geworven op basis van hun onafhankelijkheid. En dat is denk ik ook goed. Iedereen brengt een expertise in. Er is een enorme diversiteit.’ Marieke Gerdorf: ‘Eigenlijk wil je ook dat toezichthouders van elkaar verschillen. Ligt er een investeringsvoorstel, dan is het goed dat ieder daar met een eigen bril naar kijkt. Maar moet er bijvoorbeeld een CEO ontslagen worden, is het natuurlijk wel belangrijk dat je als rvc als team optreedt. De truc van dit soort teams is om ieder een eigen rol in te laten vullen, maar dat er ook een focus is om samen een doel te bereiken. Zoals ook eigenlijk mijn onderzoek aangeeft: ik en wij.’

Toch: toezichthouders zijn controleurs van het bestuur. Zijn dat dan weer teams die tegenover elkaar staan?

Ludwig Hoeksema: ‘Soms. Maar toezichthouders zijn meer dan controleurs. Ze geven ook advies, zijn werkgever en brengen vaak een groot netwerk mee. Het is één team als ze samen zijn. Maar de “taal van teams” zoals Marieke die heeft geformuleerd in haar onderzoek is een hele mooie tool om vanuit de rvc-rol naar een directie te kijken. Is er sprake van een dominante voorzitter? Hoe zitten alle leden van het bestuur in hun commitment, geloven ze in het gemeenschappelijke doel? Is er wel sprake van een team waarbij de “ik” en “wij” samengaan? Tegelijkertijd moet je als toezichthouder niet te veel op de stoel van de directie gaan zitten, dan verstoor je het team. Dat maakt de rvc uiteindelijk toch tot een “problematisch” team. Of dat erg is? Het zit in het ontwerp, dus moeten rvc’s er mee leren omgaan, evalueren en verbeteren.’

==

Monitor Teambevlogenheid

De acht factoren vormen de basis voor de Monitor Teambevlogenheid, een wetenschappelijk onderbouwd instrument dat de dynamiek tussen mensen meet. De monitor bestaat uit een diepgaand intakegesprek, een online vragenlijst die door teamleden individueel wordt ingevuld, een gedetailleerde rapportage en een uitgebreide terugkoppeling en duiding van de resultaten aan het team. ‘We geven daarbij inzicht in de mogelijkheden om de bevlogenheid in het team te vergroten en de gewenste verandering in gang te zetten’, aldus Gersdorf.

Meer weten? Werken aan een positieve dynamiek binnen uw team of binnen één of meer team(s) in uw organisatie? Neem voor meer informatie vrijblijvend contact op met Marjon Hilberts, managing consultant bij Berenschot via 06 57 86 65 02 of m.hilberts@berenschot.nl. Of kijk hier voor meer info.