Rol bestuur en toezicht aanzienlijk complexer
Krantenkop in De Telegraaf: 'Sidderen in de bestuurskamer om vrees vervolging: wie is de volgende na ING, Tata en Chemours?' Hugo Reumkens, expert in ondernemingsrecht bij Van Doorne, over veranderende verkeersopvattingen, zorgplicht en aansprakelijkheid van bestuurders en toezichthouders. ‘Bestuurders moeten zich nu meer dan ooit bewust zijn van de maatschappelijke impact van hun beslissingen.’
Hoe interpreteert u de groeiende angst onder bestuurders en toezichthouders, zoals die in De Telegraaf wordt beschreven?
Hugo Reumkens: ‘Deze angst weerspiegelt een diepgaande verandering in onze juridische en maatschappelijke context. Bestuurders en toezichthouders worden geconfronteerd met een toenemend aantal uitdagingen die variëren van juridische verantwoordelijkheden tot ethische dilemma's. Dit vereist van hen een nieuwe manier van denken en handelen.’
Wat is de rol van open normen binnen het ondernemingsrecht en hun impact op bestuurlijke besluitvorming?
‘Open normen, zoals de “redelijk bekwaam en redelijk handelend bestuurder”, bieden ruimte voor interpretatie en aanpassing aan veranderende omstandigheden. Dit betekent echter ook dat bestuurders en toezichthouders rekening moeten houden met een evoluerend landschap van maatschappelijke normen en waarden, wat hun rollen en besluitvorming aanzienlijk complexer maakt.’
Hoe ziet u de integratie van moraliteit en ethiek in het huidige ondernemingsrecht?
‘Deze integratie is een cruciale verschuiving. Bestuurders en toezichthouders worden nu niet alleen beoordeeld op hun vermogen om de wet te volgen en toe te passen, maar ook op hun ethische besluitvorming en morele integriteit. Dit vraagt om een balans tussen juridische vereisten en ethische verantwoordelijkheden. Deugdethiek, een theorie die teruggaat tot Aristoteles, benadrukt de ontwikkeling van deugden zoals eerlijkheid, moed, rechtvaardigheid en wijsheid. Voor bestuurders en toezichthouders betekent dit dat ze deze deugden in de praktijk moeten ontwikkelen en internaliseren. In de bestuurskamer betekent dit dat ze bij elke beslissing streven naar een balans tussen extremen: zoals moed tussen lafheid en roekeloosheid. Het is een kwestie van praktisch oefenen in het dagelijks handelen, waarbij erkenning van de complexiteit van elke situatie cruciaal is. Er is geen quick fix, er zijn geen vaste regels voor moreel juist handelen; elke situatie vereist een unieke, zorgvuldige afweging.’
Hoe verandert dit de dynamiek voor bestuurders en toezichthouders als gevolg van de introductie van de WAMCA (Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie)?
‘De WAMCA markeert een belangrijke verandering. Het maakt collectieve acties tegen bedrijven gemakkelijker en verhoogt daarmee de zichtbaarheid en potentiële aansprakelijkheid van bestuurlijke handelingen. Bestuurders moeten zich nu meer dan ooit bewust zijn van de maatschappelijke impact van hun beslissingen.’
In het licht van deze ontwikkelingen, welke aanbevelingen kunt u doen aan bestuurders en toezichthouders om effectief te navigeren in dit nieuwe landschap?
‘Het is essentieel dat bestuurders en toezichthouders zich continu blijven informeren en aanpassen. Ze moeten proactief inspelen op juridische en ethische kwesties en een open dialoog voeren met alle belanghebbenden. Transparantie, verantwoordelijkheid en ethisch leiderschap zijn sleutelwoorden in deze nieuwe realiteit.’
Kunnen bestuurders en toezichthouders iets leren van de gevallen van ING, Tata Steel en Chemours in termen van bestuurlijke aansprakelijkheid?
‘Absoluut. Deze gevallen illustreren hoe snel veranderende juridische en maatschappelijke normen bestuurlijke besluitvorming kunnen beïnvloeden. Ze benadrukken het belang van anticiperen en reageren op veranderende verwachtingen. Het gaat niet alleen om het volgen van de wet, maar ook om het begrijpen van en inspelen op maatschappelijke trends.’
Wat is de impact van de evolutie van verkeersopvattingen op de dagelijkse praktijk van bestuurders?
‘Verkeersopvattingen zijn in constante evolutie en vormen de basis voor de interpretatie van juridische normen. Dit betekent dat bestuurders flexibel en responsief moeten zijn, zich bewust van hoe hun acties worden geïnterpreteerd in het licht van de huidige maatschappelijke waarden.’
Hoe kunnen bestuurders balanceren tussen recht, ethiek en praktische uitvoerbaarheid?
‘De sleutel is om een holistische benadering te hanteren. Bestuurders moeten zich niet alleen richten op juridische compliance, maar ook op het cultiveren van goede karaktereigenschappen en het vormen van intenties die in overeenstemming zijn met zowel wet- en regelgeving als met morele principes en ethische uitgangspunten.’
Tot slot: wat is uw boodschap aan bestuurders en toezichthouders in deze turbulente tijden?
‘Mijn boodschap is: wees alert, maar ook veerkrachtig. In een wereld die steeds meer van ondernemingen vraagt, is het vermogen om ethisch, zorgvuldig en met een brede visie te besturen crucialer dan ooit. Omarm deze uitdagingen als kansen om positieve veranderingen te stimuleren, zowel binnen uw organisatie als in de samenleving.’
