Standaardwerk voor benoemingscommissies

Boekbespreking

Heeft de organisatie een resultaatgericht leider nodig, een visionair of juist iemand die kan ontregelen? Perspectieven op leiderschap schetst acht typen leiders. Een actueel en inzichtelijk hulpmiddel voor commissarissen bij het benoemen en beoordelen van bestuurders, aldus recensent Jacques Gerards, directeur Bureau Bestuurlijk Advies.

Perspectieven op leiderschap

Over leiderschap is een boekenkast vol geschreven. Vroeger wekten sommigen van die boeken de indruk het alleenrecht te hebben op excellent leiderschap. Als de leider conform het gedachtegoed van zo’n boek functioneerde, dan was er sprake van excellent leiderschap. Pas later kwam het bewustzijn dat succesvol leiderschap te maken heeft met drie samenhangende ontwikkelingslijnen: die van de leidinggevende persoon, die van de organisatie en die van de relevante omgeving. Dit inzicht is een van de uitgangspunten van het boek onder redactie van Jaap Boonstra

Misvattingen over leiderschap

Het achterplat vermeldt: acht visies op leiderschap. Deze visies zijn in het boek verwoord in acht perspectieven op leiderschap, die op hun beurt weer vertaald zijn naar acht typen leiders. Boonstra gaat in zijn inleiding in op vragen als: wat is leiderschap eigenlijk, wat maakt een goede leider en wat is de verhouding tussen leiden en managen? Daarnaast bespreekt hij een interessant rijtje misvattingen over leiderschap en gaat hij in op de essentie van leiderschap, de kerntaken van de leider. Hij sluit af met de aankondiging van de acht typen leiders.

Anderen inspireren

André de Waal opent met de resultaatgerichte leider, die geplaatst wordt in een high performance organisation (HPO), een organisatie die vijf tot tien jaar betere resultaten behaalt dan andere. De assets van dit type leider zijn besluitvaardigheid, actie- en prestatiegerichtheid, zelfverzekerdheid, gerichtheid op klantrelaties, oog voor voortdurende kwaliteitsverbetering en het vermogen om anderen te inspireren.

Leiderschap weggeven

Rudy Kor en Britta Gielen brengen de ondernemende leider voor het voetlicht, die ondernemend leiderschap stimuleert op alle niveaus. Niet de formele positie, maar het spontaan de leiding nemen en het weggeven van leiderschap zodat anderen dit kunnen tonen, passen bij dit profiel. Hans van der Loo verwoordt hoe een ieder een visionair leider kan zijn of worden. Het ontwikkelen van een visie en het vermogen dit in doelen te vertalen, vormen samen met het genereren van enthousiasme de kerncompetenties van dit type leider.

Betekenis geven aan ontwikkelingen

In tijden van onzekerheid of in organisaties waar eenduidigheid ontbreekt of nog moet ontstaan, is betekenisvol leiderschap noodzakelijk, zo betoogt Jaap Boonstra. Expliciet en duidelijk zijn over wat belangrijk is en betekenis geven aan gebeurtenissen en ontwikkelingen, zijn de capaciteiten die ertoe doen voor de betekenisvolle leider.

Tegendraads leiderschap

Leiderschap heeft een goede en een slechte kant voor zowel de leidinggevende als de geleiden. Soms is tegendraads leiderschap gewenst. René ten Bos laat leiders zien die ontregelen, omdat ze normen doorbreken en nieuwe normen introduceren en ontwikkelen. Moed en mensgerichtheid zijn voor dit type leider gevraagd. Mark van Twist werkt de bestuurlijke leider uit. Dit is een leider die niet op de voorgrond treedt en niet uitblinkt door daadkracht of ingrijpen. Zij leiden vanachter de schermen en in rijk gesponnen netwerken. Het gaat bij dit type leiders om bescheiden doorzetten wat bestuurlijk de meest verantwoorde besluitvorming is. Hier tellen de kunst en kunde van de lobby, de volharding, subtiliteit en sensitiviteit, die samen resultaten op veelal langere termijn boeken.

Horizontale netwerken

Leiderschap in netwerken vereist andere competenties dan leiderschap in een verticaal gestructureerde organisatie. Leiding geven aan horizontale netwerken vraagt volgens Annemieke Roobeek om schaken op meerdere schaakborden, het combineren van meerdere rollen en activiteiten, het onderhouden van netwerkrelaties en het vasthouden aan de essentiële zaak of zaken die leidend in dit alles dienen te zijn.

Androgyn leiderschap

Door sterke en zwakke kanten van mannelijk en van vrouwelijk leiderschap te bespreken, komt Janke Stoker bij de androgyne leider die beide aspecten weet te combineren. Zowel in (zijn+haar?) persoonlijkheid als in teams. Zij stelt de lezer enkele vragen om te ontdekken hoe het met zijn/haar androgynie gesteld is.

Welk type leider gewenst?

Al lezende groeit het bewustzijn hoezeer degenen die leiders selecteren of benoemen, dienen na te denken over welk type leider gewenst is: een van deze acht typen of een combinatie daarvan? Dit boek helpt daarbij door de opzet: elk type leider wordt besproken in een apart hoofdstuk met een inleidend woord, gevolgd door de bijdrage en soms voorzien van een bijlage, altijd afsluitend met een lijst om verder te lezen. Een boek dat vlot weg leest en veel kennis aandraagt, zowel vanuit de praktijk als uit de wetenschap. Bovendien gaat het om actuele kennis en inzichten. Een aanrader voor leiders zelf, maar bovenal voor degenen die leiders moeten benoemen en beoordelen, zoals commissarissen en toezichthouders.

Perspectieven op leiderschap, onder redactie van Jaap Boonstra, Vakmedianet, 2018. ISBN: 9789462762329.