Hoe krijg je grip op cultuur en gedrag?

Toezicht in de praktijk

Veel commissarissen worstelen met het concreet handen en voeten geven aan het toezicht op cultuur en gedrag in de organisatie. PwC publiceerde een handzaam pocketboekje met best practices, tips en voorbeelden.

Toezicht op cultuur

Onvoldoende oog voor cultuur en (ongewenst) gedrag binnen de organisatie brengt aanzienlijke risico’s met zich mee voor de interne beheersing, de reputatie, concurrentiepositie en de continuïteit van de organisatie. Cultuur heeft immers invloed op het tempo en de flexibiliteit waarmee organisaties kunnen inspelen op ontwikkelingen. Het bewaken van de continuïteit vormt een van de belangrijkste taken van commissarissen.

Hoog op de commissarissenagenda

Aandacht voor cultuur en gedrag mag dan ook niet langer ontbreken op de commissarissenagenda. Die trend weerspiegelt zich ook in de regelgeving voor governance en de standaards voor riskmanagement. Met de meest recente herziening van de Nederlandse Corporate Governance Code wordt van commissarissen gevraagd bij te dragen aan de implementatie van een cultuur die gericht is op lange termijn waardecreatie. De laatste versie van COSO Enterprise Risk Management benoemt cultuur als essentiële factor voor succesvol riskmanagement.

Verborgen signalen

In de praktijk worstelen commissarissen ondanks deze ontwikkelingen nog vaak met het toezicht op cultuur en gedrag. Ze willen niet op de stoel van de bestuurder gaan zitten, vinden cultuur een ongrijpbaar thema en vinden het moeilijk om ongewenst gedrag bespreekbaar te maken, zo kwam naar voren uit eerder onderzoek van PwC. Daarnaast weten commissarissen vaak niet hoe ze concrete informatie over cultuur en gedrag boven tafel kunnen krijgen, op welke verborgen signalen ze moeten letten en hoe ze contact kunnen leggen met in- en externe stakeholders, om voeling te houden met wat er binnen en buiten de organisatie gebeurt.

Zes voorbeelddialogen

Het boekje Grip op cultuur en gedrag van PwC biedt hiervoor een praktische leidraad. Het hart van het boekje wordt gevormd door zes voorbeelddialogen, die commissarissen kunnen helpen om cultuur en gedrag bespreekbaar te maken voor alle aspecten van de bedrijfsvoering. Het stellen van de juiste vragen en het durven dóórvragen bij heikele issues of onbevredigende antwoorden vormt immers de sleutel tot een stevig debat over cultuur en gedrag in de bestuurskamer.

Vragen bij jaaragenda van het toezicht

Zo bevat het boekje – onder veel meer - een aantal vragen die commissarissen kunnen integreren in de jaaragenda van het toezicht:

Strategisch beleid

  • Wat is de impact van de strategie op de (herkenbaarheid van) purpose en waarden van de organisatie?
  • Wat is de impact van de strategie op de belangen van de verschillende stakeholders?
  • Hoe zijn verschillende onderdelen van de organisatie betrokken bij de strategie?
  • Is de strategie vertaald naar financiële en non-financiële indicatoren waarmee de organisatie op alle niveaus eenvoudig zichtbaar kan maken hoe resultaten zich ontwikkelen?

Risicobeleid

  • Passen de risicostrategie en het risicoprofiel bij de purpose en waarden?
  • Welke risico’s omtrent cultuur en gedrag zijn geïdentificeerd?
  • Gaan maatregelen verder dan codes en regels alleen?

HR-beleid (diversiteit, talent aantrekken en behouden, educatie, et cetera)

  • Zijn purpose en waarden vertaald naar competentieprofielen?
  • Hoe wordt diversiteit ontwikkeld en bewaakt?
  • Hoe worden medewerkers in staat gesteld zich het gewenste gedrag eigen te maken?

Overleg met ondernemingsraad

  • Hoe wordt de OR betrokken bij het ontwikkelen van de gewenste cultuur?

Jaarplan en begroting

  • Hoe zijn purpose en waarden zichtbaar in het plannings- en begrotingsproces?

Jaarverslag en jaarrekening

  • Komen cultuur en gedrag tot uiting in de jaarverslaggeving?
  • Wat moet er gebeuren om tot integrated reporting over te gaan?

Verslag van de rvc

  • Maakt de rvc duidelijk hoe de raad purpose en waarden hanteert bij de besluitvorming?

 

Nog meer praktische handvatten voor toezicht op cultuur en gedrag? Download dan hier gratis het volledige boekje Grip op cultuur en gedrag. Een robuuste dialoog met het bestuur en de andere pocketboekjes in de serie Commissarissen Toolbox.

This publication is also available in English: Mastering culture and conduct. A robust dialogue with members of the executive board. Click here for a free download.