'Blijf altijd je gezonde verstand gebruiken’

Fiscaal

Hoe gaan toezichthouders om met de toenemende eisen rond tax transparency van ondernemingen? Voelen ze de maatschappelijke druk? Hoe gaan ze te werk? Wat voor instrumenten hebben ze? BDO vroeg Ben van der Veer, commissaris bij diverse grote ondernemingen, zoals RELX en Aegon, naar zijn visie op dit thema.

Tax transparency begint met mooie woorden, die de aandeelhouders én stakeholders zoals de Belastingdienst tevreden moeten stellen. Hoe kunt u als toezichthouder die woorden toetsen?

‘Je kijkt eerst of de onderneming een belastingbeleid heeft, meestal weergegeven in tax principles. Daar staat dan vaak in dat tax een kostenpost is, dat het een belangrijk element is van de strategie, dat het bedrijf een goede belastingburger wil zijn die actief contact zoekt met belastingautoriteiten en daarmee een goede verstandhouding onderhoudt. En daarin ook zo transparant mogelijk probeert te zijn. Om te beginnen moet je dus weten hoe de onderneming tegen belastingbeleid aankijkt.’

Die principes kun je makkelijk formuleren en elk jaar opnieuw op je site zetten en in je jaarverslag opnemen, dat kost je niet veel...

‘Nou, tegenwoordig heeft elke zichzelf respecterende onderneming die tax principles. In de loop van de acht jaar dat ik commissaris ben is dit sterk geëvolueerd. NGO’s kunnen er in aandeelhoudersvergaderingen kritische vragen over stellen. Al verwachten ze niet dat je als gekke Henkie overal je knip trekt en de hoogste tarieven betaalt. Soms complimenteren ze je ook, dat je het goed geregeld hebt. Hoe dan ook, over de rand van de wet gaan, dat tast de reputatie van de onderneming aan.’

Wat kun je als toezichthouder doen om dat te voorkomen?

‘Als je eenmaal op een rij hebt wat de tax principles zijn, kijk je kritisch naar de uitvoering. Waaruit blijkt bijvoorbeeld de goede verstandhouding met belastingautoriteiten? Laat maar zien! Vaak staat er bijvoorbeeld dat het bedrijf niet aan tax planning zal doen die niet uitdrukkelijk de business volgt. Al zijn de principles meestal zo geformuleerd dat het geen garanties zijn. Het is eerder: Onze ambitie is... Ons beleid is gericht op... Het is een inspanningsverplichting.’

Hoe kijkt u of men zich inspant?

‘Minstens één keer per jaar wil ik een verslag van het hoofd van de belastingafdeling. Die wordt dan ook uitgenodigd in de vergadering van de Audit Committee. Want ik wil zien wie hij of zij is, of die competent is en verantwoordelijkheid neemt. Die persoon moet jou dan informeren over belangrijke ontwikkelingen op belastinggebied, wijzigingen in belastingafspraken, belastingtarieven en eventuele veranderingen in het toezicht of andere afspraken over het disclosen van informatie.
Ook van de hele belastingafdeling wil je weten hoeveel mensen er werken, waar ze vandaan komen, hoe ze opgeleid zijn. Je moet gevoel krijgen voor de kwaliteit van de afdeling. Zitten ze er bovenop?’

Het gaat in eerste instantie om de mensen?

‘Daarnaast moet je ook een paar keer per jaar een analyse krijgen van de ETR van de onderneming. Je wilt weten waarom die afwijkt van de statutaire tax rate en wat de trend daarin is. Ook wil je een overzicht hebben van de uitgestelde tax betalingen. En minstens eens per jaar moet je de ‘potjes’ doornemen, de voorzieningen voor mogelijke risico’s. Zijn die nog actueel? Zeker als je ergens een groot belastingdispuut hebt, dat loopt over meerdere jaren, maak je afspraken over hoe vaak per jaar je dat wilt zien. Je wilt weten wat het verschil van mening is, wat de positie van het bedrijf en van de belastinginspecteur is en de mogelijke impact. En of je iets over dat risico gaat disclosen of dat het is gedekt door de algemene voorzieningen. Want daarvoor ben je als board medeverantwoordelijk. Als het risico zich negatief ontwikkelt wil je niet het verwijt krijgen dat je er helemaal niks in het jaarverslag over hebt gezegd.’

Als je veel zegt, bewijs je dan niet vooral de concurrentie een grote dienst?

‘De concurrenten, maar vooral ook de Belastingdienst, zijn altijd geïnteresseerd. Daarom leg je niet altijd álle mogelijke risico’s in detail op tafel. Aan de andere kant willen ook aandeelhouders op tijd gewaarschuwd worden voor materiële risico’s. Ze hebben op zichzelf belang bij lage belastingtarieven, maar je ziet ook steeds meer dat ze op grond van corporate responsibility oneigenlijke belastingconstructies afwijzen. Ook als board vind je het belangrijk dat je een positieve score hebt op transparency.’

Moet je als toezichthouder een belastingexpert zijn?

‘Nee, je moet belangstelling hebben voor tax, en je moet nieuwsgierig en kritisch zijn. Maar je hoeft geen belastingkundige te zijn. De tax director en de CFO moeten het in gewone mensentaal kunnen uitleggen. En als je het niet snapt, moet je het gewoon nog een keer vragen. Soms wordt het dan toch zo complex dat de tax mensen van het bedrijf de externe accountant met zijn eigen belastingexperts inschakelen. Dat is beter voor de commissaris, want dan krijg je uit twee invalshoeken een goede opinie. Bovendien zou de CFO er belang bij kunnen hebben om iets wat hij in het verleden niet goed heeft gedaan zo lang mogelijk onder de pet te houden.’

Belastingen zijn een spannende aangelegenheid geworden?

‘De hele belastingpositie van ondernemingen is de laatste jaren complexer en onzekerder. Bij grote bedrijven moet je al snel over tientallen landen een fiscale rapportagestructuur hebben. Als je in Amersfoort vergadert, kun je niet hebben dat er ergens in China een belastingrisico is dat men op het hoofdkantoor niet kent. En dat gaat dan niet alleen over vennootschapsbelasting, maar ook over sales tax, btw, invoerrechten... Tegenwoordig kun je ook in Nederland minder makkelijk afspraken maken met de belastingautoriteiten. Afspraken uit het verleden blijven niet automatisch staan, daar komt een andere kleur overheen. En dan heb je de toegenomen voorschriften voor transfer pricing. Door dat alles wordt tax onzekerder. Des te belangrijker dat je er als audit committee minimaal een keer per jaar goed voor gaat zitten.’

Wilt u meer informatie over tax transparency? Neem dan contact op met Niek de Haan, partner International Tax Services bij BDO.

Dit interview verscheen eerder in BDO Scope. Daarin biedt BDO bestuurders en toezichthouders in de corporate markt nieuwe perspectieven op relevante, actuele thema’s die spelen in de markt. Topmanagers en toezichthouders van een aantal grote bedrijven delen in het blad hun ervaringen en visie. De tweede editie van 2017 staat in het teken van belastingethiek en tax transparency. De roep om transparantie wordt steeds sterker, met name vanuit toezichthouders, belastingdienst en samenleving. Zij vragen nadrukkelijk om meer helderheid én om heldere verantwoording over de fiscale strategie van een organisatie. In het magazine wordt de actuele stand van zaken behandeld en komen leading fiscal experts van diverse grote multinationals aan het woord. Hoe gaan zij om met de roep om tax transparency? Hoe beantwoorden zij daaraan? En in hoeverre blijven ze hun eigen koers volgen?

Om BDO Scope te downloaden of om u kosteloos te abonneren op het magazine, klikt u hier.